1/ Giới thiệu tổng quan về xã Tả Củ Tỷ:

Xã Tả Củ Tỷ cách trung tâm huyện Bắc Hà 43 km về phía Đông Bắc. Vĩ độ từ 22⁰34’16” đến 22⁰37’19” vĩ độ Bắc; Kinh độ từ 104⁰23’21” đến 104⁰27’47” kinh độ Đông. Phía Bắc giáp Bản Già, phía Nam, Đông  giáp huyện Xín Mần tỉnh Hà Giang, phía Tây giáp xã Thải Giảng Phố.

Địa hình chủ yếu là đồi núi, diện tích tự nhiên là 2301 ha.

Tả Củ Tỷ theo tiếng Quan hoả có nghĩa là “Nương lúa to ”. Toàn xã có 328 hộ với 1.771 nhân khẩu với 4 thành phần dân tộc: Tày chiếm 31,36 %; Nùng chiếm  15,51 %; Dao chiếm  42,57 %; Mông chiếm  10,56 % cùng chung sống ở 6 thôn, bản (Thôn Tả Củ Tỷ, Ngải Thầu, Sảng Mào Phố, Sả Mào Phố, Xín Chải, Sông Lẫm).

2/ Tiềm năng, thế mạnh của xã Tả Củ Tỷ

Đặc thù là một xã vùng cao, nhân dân phát triển sản xuất nông nghiệp là chủ yếu tập trung vào như cây ngô, lúa nước. Xã Tả Củ Tỷ có khí hậu thích hợp phát triển cây chè Shan tuyết, toàn xã có khoảng 150 ha chè, trong đó diện tích chè đã cho thu hoạch 65 ha, với khoảng 25 ha chè shan tuyết cổ thụ. Chè được trồng ở hầu hết các thôn nhưng trồng tập trung nhất ở thôn  Sông Lẫm, Tả Củ Tỷ và Thôn Sảng Mào Phố.  Tả Củ Tỷ là vùng  trồng chè lớn thứ 2 của Bắc Hà (sau xã Bản Liền), mấy năm gần đây, cây chè shan, đặc biệt là cây chè shan tuyết cổ thụ ở Tả Củ Tỷ cho thu hoạch được giá cao, giúp người dân có nguồn thu nhập khá ổn định, xoá nghèo, nâng cao đời sống.

Ngoài phát triển cây chè trong những năm gần đây nhân dân trên địa bàn xã đã đầu tư phát triển trồng gần 80ha cây thảo. Thảo quả là loài cây ưa bóng mát, ưa ẩm, kém chịu nóng, chịu được khí hậu lạnh được bà con nhân dân trồng chủ yếu dưới những tán cây lớn trong rừng nguyên sinh, năng suất bình quân 250 kg quả khô/héc ta, giá bán tại nhà là 65.000 đồng/kg quả khô..Trồng Thảo quả đã đem lại nguồn thu lớn cho nhiều gia đình giúp nhân dân xóa đói, giảm nghèo.

Về bản sắc văn hóa: Cũng giống như đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Bắc Hà, đồng bào các dân tộc trên địa bàn xã Tả Củ Tỷ có những bản sắc văn hóa tiêu biểu như đồng bào Dao tuyển có Lễ cấp sắc: Lễ cấp sắc thường được tổ chức vào mùa xuân, mùa của lễ hội hằng năm. Đây là một nghi lễ để tổ tiên công nhận một con người trưởng thành, Người đã qua lễ cấp sắc thì dù là trẻ con vẫn được coi là người lớn, được ngồi với già làng, được tham gia cúng bái hoặc giúp việc cho những thầy cúng trong các cuộc cúng lễ của tư gia cũng như cộng đồng.

Cấp sắc là một trong những nghi lễ quan trọng của đồng bào dân tộc Dao, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm bản sắc dân tộc trên vùng cao Bắc Hà. Ngoài Lễ cấp sắc người Dao tuyển và người Mông có lễ hội cúng Rừng được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hàng năm.

Đến với Tả Củ Tỷ, du khách được ngắm nhìn những cánh ruộng bậc thang uốn quanh sườn núi, vào những mùa lúa chín tạo nên những bức tranh quê hương vùng cao thật đẹp. Ruộng bậc thang có chủ yếu ở thôn Sông Lẫm, Sảng Mào Phố..

Ngoài cảnh đẹp của ruộng Bậc thang, Tả Củ Tỷ có cánh rừng nguyên sinh với nhiều loại gỗ quý hiếm, là nơi lý tưởng trồng cây thảo quả dưới những bóng cây của rừng. Ở thôn Sông Lẫm có thác nước cao, vào mùa mưa nước trên đầu nguồn chảy về  phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân.

            Là một xã còn nhiều khó khăn, nhưng với những thế mạnh và bản sắc văn hóa, cảnh đẹp còn mang đậm nét nguyên sơ, Tả Củ Tỷ sẽ là nơi được nhiều du khách biết đến.