1/ Giới thiệu tổng quan về xã Tả Van Chư

Xã Tả Van Chư cách trung tâm huyện gần 30 km, có vĩ độ từ 22⁰34’57” đến 22⁰37’14” vĩ độ Bắc; kinh độ từ 104⁰13’53”đến 104⁰18’56” kinh độ Đông.  Phía Bắc giáp xã Quan Thần Sán Huyện Si Ma Cai, phía Nam giáp xã Bản Phố, phía Đông giáp với xã Lùng Phình, Phía Tây giáp xã Nàn Sín huyện Si Ma Cai.

Diện tích tự nhiện 2.438 ha, có địa hình phức tạp, bị chia cắt nhiều bởi đồi núi và dốc có độ cao, nhiều thung lũng. Thuộc khí hậu ôn đới lạnh vào mùa đông, do ở độ cao trên 1500m so với mặt nước biển lên có sương muối, mưa tuyết và đóng băng vào mùa đông.

Tả Van Chư theo tiếng Mông và tiếng Quan HHHHHHỏa nghĩa là “Thung lũng rộng”. Toàn xã có 410 hộ và 2.373 khẩu với 100%  là đồng bào dân tộc Mông sinh sống ở 11 thôn, bản (Lả Dì Thàng, Xù Ván, Sử Mần Khang, Tả Van Chư, Tẩn Chư, Dù Chù Ván, Lao Chải, Phà Hai Tủng, Xín Chải, Nhìu Cù Ván A, Nhìu Cù Ván B).

2/ Tiềm năng, thế mạnh của xã Tả Van Chư

Đồng bào dân tộc Mông nơi đây có những bản sắc văn hóa tiêu biểu như: Lễ hội Say sán (hay còn gọi là lễ hội Gầu tào) được tổ chức vào những ngày đầu tháng giêng âm lịch hằng năm. Đây là lễ hội lớn nhất của đồng bào Mông

Tả Van Chư tuy là một xã vùng cao, cách trung tâm huyện gần 30 km, đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn, song với bản chất cần cù, chịu khó trong lao động đồng bào Mông nơi đây tích cực lao động sản xuất, phát triển nông nghiệp, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.

Với những điều kiện thuận lợi về khí hậu, thổ nhưỡng, vùng đất này có nhiều tiềm năng phát triển cây chè Tuyết Shan. Cây chè được đưa vào trồng quy hoạch tập trung tại các thôn Lả Dì Thàng, Sín Chải. Sau ba năm trồng, 20 ha chè Shan của hai thôn đã bước vào giai đoạn thu hoạch, tạo tán, nhiều hộ trồng chè đã có thu nhập từ diện tích chè đầu tiên. Đến năm 2015, Tả Van Chư sẽ mở rộng diện tích chè Shan thành vùng nguyên liệu rộng lớn, tập trung, tạo ra sản phẩm chè mang thương hiệu địa phương.

Ngoài thích hợp trồng cây chè, xã Tả Van Chư còn phát triển cây mận địa phương như:  mận Tả Van, mận hậu, mận Tả Hoàng Ly…Khi vụ mận tam hoa chuẩn bị kết thúc, thì cũng là lúc ở các bản làng vùng cao những cây mận địa phương chín vàng báo hiệu mùa thu hoạch mới bắt đầu. Ước tính mỗi một vụ mận nhân dân xã Tả Van Chư thu hoạch được khoảng trên  50 tấn mận địa phương. Hiện nay, các giống mận địa phương đang được giữ gìn, phát triển mở rộng để tăng thu nhập cho người dân góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống đồng bào Mông.

 Đến Tả Van Chư, du khách sẽ có dịp khám phá khu rừng nguyên sinh rộng lớn nơi bảo tồn hệ thực vật phong phú, đa dạng với nhiều cây gỗ quý hiếm.. Trên những thân cây lớn có nhiều loài lan sống và nở hoa quanh năm như lan tím, vàng, trắng... Càng đi sâu vào trong rừng, không khí càng trong lành, thoáng mát. Trong rừng còn có một danh thắng đẹp là động Thiên Long, người dân địa phương gọi là “Hang Rồng”, là một hệ thống hang động rộng lớn, nằm sâu trong lòng núi Rồng, thuộc địa bàn thôn Nhìu Cồ Ván, xã Tả Văn Chư. Đây là hang động còn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, kỳ bí với nhiều tầng lớp thạch nhũ lớn. Tổng chiều dài của động khoảng 470 m, được chia làm 3 tầng khác nhau, mỗi tầng có một kết cấu đặc thù riêng, có mặt bằng rộng, nền được tạo thành bởi những tảng đá lớn, bao phủ lên là một lớp đất trầm tích, vòm hang cao thoáng với các mảng thạch nhũ được thiên nhiên kiến tạo nhiều hình thù đa dạng, phong phú. Động Thiên Long được công nhận Di tích cấp Quốc gia (năm 2014).

         Ngoài những vẻ đẹp được thiên nhiên ban tặng, Tả Van Chư còn hấp dẫn bởi những con người địa phương chân chất, mộc mạc, giàu lòng mến khách cũng như truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Những ngôi nhà trình tường đất; những bộ trang phục thổ cẩm rực rỡ sắc màu, hoa văn tinh xảo của người phụ nữ Mông, các lễ hội truyền thống, ruộng bậc thang.. luôn có sức cuốn hút kỳ lạ đối với du khách.

 Với tiềm năng và thế mạnh của xã, đặc biệt là phát triển làng du lịch cộng đồng tại thôn Tả Van Chư;  tuyến du lịch rừng già nguyên sinh, Động thiên Long thôn Nhìu Cồ Ván B sẽ được khai thác và đưa vào sử dụng góp phần xóa đói giảm nghèo trên quê hương vùng cao Tả Van Chư.