Cứ độ cuối tháng 8 đầu tháng 9 dương lịch hằng năm, khi những cánh đồng, thửa ruộng thơm mùi lúa nếp, khi những hạt lúa mẩy căng sữa, chờ ngày chín, cũng là lúc đồng bào dân tộc Tày vùng cao Bắc Hà (Lào Cai) bước vào mùa làm cốm mới. Nhờ uy tín, chất lượng, việc tiêu thụ sản phẩm Cốm hết sức thuận lợi, giá cao ổn định, đặc biệt sắp tới  việc tổ chức Festival cao nguyên trắng Bắc Hà năm 2022 với chủ đề “Hương cốm mùa thu vàng”, mở ra cơ hội mới quảng bá, phát triển bền vững làng nghề cốm Bắc Hà.

 Cao nguyên trắng Bắc Hà đã vào mùa lên nương hái lúa nếp về làm cốm thơm

          Những ngày trung tuần tháng 9 mùa thu nay  dạo quanh phố huyện Bắc Hà, kể cả ngày thứ 7, chủ nhật có đông khách du lịch không khỏi ngỡ ngàng khi không còn bắt gặp cảnh tượng hàng chục chị em phụ nữ dân tộc Tày, Nùng địu gùi, bày bán cốm ở khu bến xe cũ, cổng chợ. Mà nay chỉ còn lác đác 2-3 hàng bán cốm, còn lại là bán bánh chưng đen, hoa quả. Đây không phải là chị em bỏ nghề làm và bán cốm mà suốt từ vụ cốm cuối năm 2021 và vụ cốm năm 2022 này, cốm Na Lo nói riêng và  Bắc Hà bán chạy, đắt khách, khách  chủ yếu đặt thông qua mạng xã hội. Chị Lâm Thị Truyền, thôn Na Pắc Ngam, xã Tả Chải đã có thâm niên 18 năm làm và bán cốm, khẩu rang tại chợ Bắc Hà cho biết.

Cốm bán chạy đắt hàng, khách chủ yếu đặt cốm qua mạng xã hội, faceboook, zalo, điện thoại nên còn rất ít cốm để bán tại thị trường huyện, cả phiên chợ chủ nhật Bắc hà chính vụ cốm mới có 1-2 hàng cốm nhỏ bán cho khách du lịch.

         Theo phản ánh của các chị em phụ nữ hội viên tổ hợp tác làng nghề cốm Na Lo xã Tả Chải và các hộ dân làm cốm ở các thôn, xã khác của huyện; đã hơn 1 năm nay sản phẩm cốm được thị trường, nhất là khách Hà Nội ưa chuộng, giá cao, ổn định, tiêu thụ thuận lợi. Vào vụ cốm gần nửa tháng nay cốm đắt khách do nhiều khách ở Hà Nội đặt, thậm chí lượng cầu vượt quá cung. Tranh thủ ngày chợ phiên chủ nhật 11/9,  chị Lù Thị Tươi, thôn Na Lo, xã Tà Chải, huyện Bắc Hà là người đi đầu thành lập tổ hợp tác, cơ sở sản xuất cốm và xây dựng thương hiệu cốm Bắc Hà, đã tranh thủ đến từng nhà hội viên trong tổ và đi ra chợ gom cốm nương để xuất bán kịp thời hạn cho nhiều đơn hàng của khách quen ở Hà Nội, chị Tươi cho biết có khách đặt cả tuần nay giờ mới làm được cốm để gửi, lượng khách Hà nội đặt hàng nhiều chủ yếu là khách quen từ trước và có thêm khách mới vốn đã lên Bắc Hà du lịch và thưởng thức cốm, ưa chuộng  nên đến vụ đã chủ động đặt hàng qua zalo, face book, điện thoại; việc tiêu thụ thuận lợi, giá cao, ổn định, Chị Tươi nhấn mạnh; "từ đầu vụ mới này việc tiêu thụ thuận lợi, giá cốm cao, dao động từ 140- 150 ngàn đồng/kg; đây là mức giá hợp lý bởi bây giời cốm bán chạy mà lại khan hiếm nguyên liệu, thóc nếp để làm cốm bởi nhiều lao động trẻ đã đi làm thuê không còn gắn bó nghề nông, trồng lúa nếp, diện tích đất của thôn Na Hồi vốn trước để trồng lúa nếp đã được thu hồi để nhà nước đầu tư triển khai dự án phát triển làng văn hóa- du lịch. Hiện cơ sở sản xuất và kinh doanh cốm và khẩu rang của gia đình mình và các tổ viên tổ hợp tác sản xuất và tiêu thụ cốm Na Lo đang khẩn trương tìm nguồn nguyên liệu thóc nếp, chủ yếu là nếp nương ở các bản làng vùng cao, ngon nhất là thóc nếp Tả Củ Tỷ. Mặt khác nếp ruộng vốn giống nếp cái hoa vàng đã bắt đầu chín, chắc chắn cơ sở và làng nghề sẽ đủ lượng cốm phục vụ Festival cao nguyên trắng Bắc Hà năm 2022 với chủ đề “Hương cốm mùa thu vàng”.

Chị Lù Thị Tươi tranh thủ vào ngày chủ nhật đi gom nốt số cốm còn lại tại thị trường huyện để kịp gửi hàng cho khách Hà Nội đặt

         Với ý tưởng phát triển nghề làm cốm truyền thống gắn với kinh doanh du lịch Bắc Hà, chị Lù Thị Tươi đã quyết tâm xây dựng thương hiệu cốm Bắc Hà trước vụ cốm năm 2021, chị Lù Thị Tươi đã hoàn thiện các thủ tục để sản phẩm cốm và khẩu rang được công nhận đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, có bao bì, nhãn mác rõ ràng, được cấp mã QR; thành lập tổ hợp tác sản xuất và tiêu thụ cốm; đặc biệt với cách tiếp cận thị trường thông qua mạng xã hội như Facebook, Zalo nên sản phẩm vẫn có đầu ra ổn định. Vụ cốm năm 2021, việc tiêu thụ thuận lợi, giá cao ổn định. Với uy tín, chất lượng thương hiệu cốm Na bước sang năm 2022 này, nhờ chủ động tiếp cận các thị trường tiềm năng như quảng cáo, bán hàng trên mạng xã hội: facebook, tiktok, zalo, các sàn thương mại điện tử và trưng bày sản phẩm tại các hội chợ nhằm bán và giới thiệu đến khách tham quan. Cùng với đó là xây dựng hệ thống phân phối nhằm mở rộng thị trường.

         Bên cạnh đó, các hộ dân làm du lịch cộng đồng homestay tại xã Tả Chải, nhất là thôn Na Lo, Na kim đã góp sức quảng bá, tiêu thụ sản phẩm cốm thông qua việc đưa món cốm, khẩu rang vào các bữa ăn chính, tráng miệng... đã tạo ấn tượng sâu đậm cho du khách thưởng thức và mua sản phẩm này về làm quà. Gia đình ông, bà Vàng Thị Than- Vàng Văn, ở thôn Na Lo, xã Tả Chải là hộ tiên phong, đã gần 20 năm qua, homestay Vàng văn đã trở nên nổi tiếng thu hút khách du lịch và thông qua hoạt động này, gia đình đã giúp bà con tiêu thụ cốm, khẩu rang. Theo bà Than cho biết 2 năm nay cốm bán chạy song do tuổi cao sức yếu nên nhà làm ít, mỗi năm gia đình bán được trên 10 triệu đồng tiền cốm, khẩu rang, còn lại giới thiệu khách cho bà con. Năm nay đã có rất nhiều khách đặt, giá cao, ổn định, trong Festival cao nguyên trắng Bắc Hà năm 2022 sắp tới, gia đình bắt đầu làm phục vụ khách du lịch nghỉ homestay và khách đặt, hiện cũng có 3-4 khách ở Hà Nội đạt, mỗi khách hơn 30 kg cốm, việc làm và tìm nguồn cốm đủ cung ứng cũng đã là khó bởi cốm bán chạy và khan hiếm.

         Đến nay sản phẩm cốm Bắc Hà, nhất là sản phẩm làng nghề cốm thôn Na Lo, xã Tả Chải, Na Hối và Bản Liền đã trở nên gần gũi, được người tiêu dùng, nhất là Hà Nội, thành phố Lào Cai, Phú Thọ... ưa chuộng.  Nhờ chất lượng thương hiệu, cốm Na Lo được người tiêu dùng đặt hàng qua zalo, Facebook.... nên vào vụ cốm 2022 này  phần lớn sản phẩm cốm Bắc Hà được tiêu thụ thông qua mạng xã hội, điện thoại, rao vận chuyển, ship hàng đến người tiêu dùng miền xuôi, nhất là Hà nội, hiện còn ít  người dân mang bán cốm lẻ vào ngày chủ nhật chợ phiên trung tâm huyện cho khách du lịch vì thông qua đặt hàng, cốm đã được tiêu thụ.

         Với uy tín, chất lượng thương hiệu cốm Na Lo, xã Tả Chải nói riêng và cốm Bắc Hà, sự chủ động tìm đầu ra của người dân làm cốm, đặc biệt thông qua  việc tổ chức Festival cao nguyên trắng Bắc Hà năm 2022 với chủ đề “Hương cốm mùa thu vàng”, sẽ diễn ra từ ngày 12 - 18/9 tại 02 huyện Bắc Hà và Si Ma Cai, trong đó thời gian từ 16- 17/9/2022  sẽ diễn ra hoạt động trình diễn nghề thủ công truyền thống làm cốm.  Sản phẩm cốm Bắc Hà, nhất là sản phẩm làng nghề cốm thôn Na Lo, xã Tả Chải, Na Hối và Bản Liền sẽ có thêm cơ hội được nhiều du khách thập phương biết đến,  trở nên gần gũi, được người tiêu dùng, nhất là Hà nội, thành phố Lào Cai, Phú Thọ... ưa chuộng, giúp đầu ra ổn định cho Hà để người dân yên tâm giữ nghề, sống bằng nghề truyền thống, góp phần xây dựng, quảng bá, phát triển du lịch cao nguyên trắng Bắc Hà./.

Bài,ảnh; Tráng Xuân Cường

Trung tâm văn hóa- thể thao và truyền thông  huyện Bắc Hà,