Ngày 02/2, trong không khí vui xuân, chào đón năm mới Quý Mão 2023, tại thôn Na Pắc Ngam, xã Tà Chải tổ chức Lễ hội xuống đồng, đây là lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Tày nơi đây. Dự buổi lễ có đồng chí Nguyễn Duy Hòa, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện, đồng chí Nguyễn Thị Nga, Phó bí thư Thường trực Huyện ủy, cùng lãnh đạo một số phòng ban trên địa bàn huyện. Lễ hội năm nay đã thu hút một lượng lớn người dân và du khách tới tham dự.

Nghi lễ đánh trống khai hội

         Đồng bào dân tộc Tày ở xã Tà Chải nói giêng, huyện Bắc Hà nói chung vẫn còn bảo tồn được nhiều phong tục, lễ hội truyền thống tốt đẹp được thể hiện trong kho tàng di sản văn hóa, trong đó phải kể tới lễ hội “lồng tồng” hay còn gọi là hội xuống đồng được tổ chức vào đầu xuân hằng năm. Theo truyền thống, cứ vào dịp đầu tháng Giêng, bà con dân tộc Tày lại mở hội xuống đồng để tổng kết một năm lao động, sản xuất và chuẩn bị cho công việc gieo trồng mùa vụ mới. Các dòng họ trong làng đều được phân công lo các phần việc chuẩn bị mở hội như: Chọn và dựng cây nêu, chọn con quay, lễ vật dâng cúng… Ông Lâm Văn Thướng, thầy cúng chính tại lễ xuống đồng cho biết: "Là người Tày không chỉ ở Bắc Hà mà ở khắp nới từ Cao Bằng, Lạnh Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, đã là người Tày thì đều phải có Lễ xuống đồng. Bởi lễ này là để mửa cửa rừng, mở cửa đất báo cao tất cả các vị thần về chứng kiến, phù hộ cho dân bản chúng ta một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu…"

Thầy cúng làm lễ trước mâm cỗ chính của lễ hội

         Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ và phần hội. Phần lễ bắt đầu bằng Lễ rước đất và rước nước từ dòng suối đầu nguồn về sân tế lễ. Đi đầu là người đánh chiêng, hai người thổi kèn loa gỗ, theo sau là thầy cúng, đôi nam nữ khiêng đất và gùi nước dâng cúng, đi sau cùng là 2 người khiêng trống, vừa đi vừa đánh. Theo định lệ mỗi thôn trong xã chuẩn bị một mâm cỗ để cúng tế. Các mâm lễ cúng là các sản vật của địa phương để dâng tạ ơn các vị thần đã phù hộ cho nhân dân địa phương có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Sau đó, Thầy Cả (người cúng chính của buổi lễ) và các thầy giúp việc làm lễ đặt mâm lễ chính, tạ ơn trời đất, cầu sự ấm no, hạnh phúc cho mọi nhà. Cuối phần lễ là nghi lễ xuống đồng (cày ruộng) với mong muốn đường cày may mắn đầu năm sẽ mang lại dân khang, vật thịnh, mùa màng bội thu... Theo quan niệm của người người dân nơi đây, nhà nào mời càng nhiều khách đến ăn thì nhà đó càng may mắn có nhiều lộc trong năm mới. Bà Tráng Thị Lan, thôn Na Hối Tày, xã Na Hối chia sẻ: Tôi là người dân xã Na Hối, hôm nay đến xã Tà Chải xem Lễ hội, riêng tôi mong muốn huyện Bắc Hà đừng có mà bỏ cái lễ hội xuống đồng này. Đã làm lễ hội phải theo truyền thống cha ông truyền lại mới đúng nghĩa. Cùng với đó, làn điệu xòe không lên đổi  mới như hiện nay…

Đường cày đầu tiên tại lễ Tịch điền

         Nghi lễ cúng tế kết thúc, dân làng chuyển sang phần hội vui chơi các trò chơi truyền thống. Thường các trò chơi trong lễ hội xuống đồng đều mang ý nghĩa cầu mùa, cầu sức khoẻ. Trò chơi ném còn, lúc đầu còn mang tính chất nghi lễ, thường chia làm 2 phe: Bên Đông và bên Tây. Theo lệ, ném đến khi nào vòng còn bị thủng mới là thành công. Người Tày quan niệm bên Đông là nơi mặt trời mọc. Bên Đông thắng cũng có nghĩa là có mặt trời, có ánh nắng, để mùa màng tươi tốt, dân làng được mùa ấm no. Sau nghi lễ bắt buộc này là phần chơi kéo co của các đội trong thôn, xã, Thầy cúng hướng về phía mặt trời lặn, gõ 3 hồi chiêng, đọc lời khấn: “Kéo lấy lúa lấy má, kéo lấy khoẻ lấy mạnh”. Thầy cúng vừa hết lời thì hai bên thi kéo co. Chị Đào Thanh Vân, du khách Hà Nội phấn khởi chia sẻ: "Chúng tôi đến đây đúng ngày diễn ra lễ hội xuống đồng, các chị em thì mặc những bộ váy áo truyền thống rất là đẹp. Chúng tôi rất là vui, sao xuyến đã hòa vào cùng với lễ hội. ấn tượng nhất là các đôi  nam nữ chơi đánh đu, xem thầy mo cúng và chứng kiến lễ tịch điền, từ trước tới giờ chỉ xem trên ti vi thôi…"

Nam thanh nữ tú chơi đánh đu tại lễ hội

Tiết mục văn nghệ đặc sắc tại lễ hội

         Hội xuống đồng của người Tày là lễ hội cầu mùa điển hình. Cả phần lễ lẫn phần hội đều phản ánh ước nguyện của dân làng là mong ước được mùa, người người khoẻ mạnh. Đậm nét có thể thấy đó là tín ngưỡng bao quanh các yếu tố ảnh hưởng đến nông nghiệp như: Sinh sản, nước, mặt trời, cây lúa…/.