Bắc Hà, một huyện vùng cao phía Đông Bắc tỉnh Lào Cai, đang khẳng định vị thế là điểm đến đầy tiềm năng cho du lịch cộng đồng và du lịch nông nghiệp, góp phần mạnh mẽ vào công cuộc xây dựng nông thôn mới. Với những lợi thế nổi bật về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và sự chủ động của người dân, Bắc Hà đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển mình, dù vẫn còn những thách thức cần vượt qua.

Tiềm năng dồi dào, lợi thế đa dạng

Huyện Bắc Hà, với diện tích tự nhiên hơn 68.000 ha và dân số trên 70.000 người thuộc 14 dân tộc thiểu số, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 84%, là một vùng đất giàu bản sắc văn hóa. Khí hậu mát mẻ quanh năm, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ với hệ sinh thái rừng nguyên sinh, ruộng bậc thang đẹp mắt tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Đặc biệt, nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc, nổi bật là người Mông với lễ hội Gầu Tào, chợ phiên truyền thống, trang phục và ẩm thực độc đáo, là thỏi nam châm thu hút du khách.

Bắc Hà đã được xác định là trọng điểm du lịch của tỉnh Lào Cai, là trung tâm du lịch thứ hai của tỉnh, hướng tới trở thành khu du lịch quốc gia vào năm 2050. Ngày 6/12/2024, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định số 3262/QĐ-UBND phê duyệt Đề án phát triển huyện Bắc Hà trở thành điểm đến đặc sắc của tỉnh Lào Cai và khu vực Tây Bắc giai đoạn 2024 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Các chính sách hỗ trợ về hạ tầng, đào tạo nghề, bảo tồn văn hóa từ nhà nước và tỉnh cũng tạo đà thuận lợi cho du lịch cộng đồng phát triển.

Đáng chú ý, chương trình xây dựng Nông thôn mới đã và đang tạo nền tảng vững chắc cho du lịch. Nhiều xã đạt chuẩn nông thôn mới, hạ tầng giao thông, điện, đường, trường, trạm được nâng cấp đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các điểm du lịch cộng đồng.

Du lịch nông nghiệp – Hướng đi mới đầy hứa hẹn

Bên cạnh du lịch cộng đồng, Bắc Hà còn có tiềm năng lớn để phát triển du lịch nông nghiệp. Với khoảng 1.300 ha cây ăn quả chủ yếu là mận, đào, lê, các vườn cây không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách trải nghiệm thu hoạch và thưởng thức nông sản tươi. Toàn huyện hiện có 28 Hợp tác xã nông nghiệp, là nền tảng quan trọng để phát triển các mô hình du lịch nông nghiệp.

Các mô hình du lịch cộng đồng tại Bản Liền, Na Hối, Bản Phố đã chứng minh hiệu quả, thu hút du khách đến trải nghiệm cuộc sống nông thôn, tham gia vào hoạt động sản xuất và thưởng thức ẩm thực địa phương. Đặc biệt, chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) đang được đẩy mạnh, với 31 sản phẩm OCOP đã được công nhận tính đến cuối năm 2024, bao gồm các đặc sản như chè Shan hữu cơ Bản Liền, rượu Bản Phố Bắc Hà, mận Tam hoa sấy dẻo.... Những sản phẩm này không chỉ nâng cao giá trị nông sản mà còn là điểm nhấn thu hút du khách, trở thành "đặc sản" của vùng.

Thách thức và giải pháp

Mặc dù tiềm năng lớn, Bắc Hà vẫn đối mặt với một số thách thức. Hạ tầng du lịch còn hạn chế, nhiều tuyến đường vào bản còn khó đi, cơ sở lưu trú chưa đồng đều, và thiếu hệ thống xử lý rác thải, nước thải. Nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp còn thiếu, người dân chủ yếu làm du lịch theo kinh nghiệm, chưa có đủ kỹ năng phục vụ, giao tiếp ngoại ngữ hay quản lý dịch vụ. Nguy cơ mai một văn hóa truyền thống do thương mại hóa cũng là một vấn đề cần lưu tâm. Ngoài ra, tác động của biến đổi khí hậu và dịch bệnh cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động du lịch.

Để phát triển du lịch bền vững, Bắc Hà cần tập trung vào các giải pháp sau:

• Đầu tư hạ tầng đồng bộ: Ưu tiên vốn cho các tuyến đường du lịch, hỗ trợ xây dựng hệ thống vệ sinh môi trường, biển báo, và phát triển wifi cộng đồng.
• Nâng cao năng lực cho người dân: Tổ chức các lớp tập huấn về quản trị homestay, nghiệp vụ hướng dẫn viên, kỹ năng giao tiếp ngoại ngữ cơ bản, an toàn thực phẩm, và bảo vệ môi trường. Hỗ trợ hình thành các hợp tác xã du lịch nông nghiệp để nâng cao hiệu quả tổ chức và quản lý.
• Phát triển sản phẩm du lịch đặc thù: Xây dựng các tour trải nghiệm như "Một ngày làm nông dân vùng cao", "Khám phá văn hóa Mông – Tày", "Chợ phiên Bắc Hà", tour mùa hoa mận. Kết hợp du lịch với các làng nghề truyền thống và xây dựng sản phẩm theo mùa vụ. Đẩy mạnh, nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP để trở thành "đặc sản" cho du khách.
• Tăng cường liên kết vùng và quảng bá: Kết nối Bắc Hà với các điểm đến khác như Sa Pa, Si Ma Cai, Bát Xát để tạo chuỗi điểm đến hấp dẫn. Ứng dụng công nghệ trong quảng bá sản phẩm và đặt dịch vụ thông qua website, fanpage, và các nền tảng mạng xã hội.
• Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa: Khuyến khích người dân gìn giữ nghề truyền thống, tiếng nói, lễ hội, và kết hợp du lịch với giáo dục cộng đồng về văn hóa bản địa.
• Hợp tác công - tư và chính sách hỗ trợ: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi, giảm thuế, khuyến khích đầu tư và bảo vệ quyền lợi người dân. Doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền và người dân để khai thác du lịch một cách bền vững.

Du lịch cộng đồng là cơ hội "vàng" để huyện Bắc Hà phát triển bền vững, góp phần xây dựng nông thôn mới theo hướng "văn minh – xanh – sạch – đẹp – có bản sắc". Với sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Bắc Hà hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới ở khu vực miền núi phía Bắc